هدر رفت باران در روزگار کمآبی
تاریخ انتشار: ۳۰ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۱۵۰۵۸۷
آبخیزداری به مجموعهای از اقدامات گفته میشود که برای مدیریت آب در حوزههای آبخیز انجام میشود. این اقدامات شامل عملیات مکانیکی مانند پخش سیلاب، بندهای خاکی، بندهای سنگ ملاتی و بندهای گابیونی و همچنین عملیات بیولوژیکی مانند جنگلکاری و مرتعداری میشود. سازههای آبخیزداری با مهار آب باران و ذخیرهسازی آن، از وقوع سیلهای فاجعهبار و تخریبهای گسترده جلوگیری میکنند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
سیلابها قابل مهار هستند
وقوع سیل نه فقط سبب بروز خسارتهای فراوان به اماکن، تأسیسات و جان افراد میشود، بلکه سبب از بین رفتن دو فاکتور بنیادی کشاورزی، یعنی آب وخاک نیز میشود. به همین سبب مهار و بهرهبرداری از سیل یکی از سیاستهای اصلی آبخیزداری درکشور است. ماهیت طرحهای آبخیزداری بهگونهای است که از یکسو با تاکید بر حفظ و توسعه اراضی منابع طبیعی یکی از آثار عوامل بروز سیل را کاهش میدهد و از سوی دیگر با سیاست بهرهبرداری از سیل، انگیزه بهرهبرداران را در روشهای مهار سیلاب ترغیب میکند. اثر اجرای طرحهای آبخیزداری بر کاهش سیلاب در دهههای گذشته آنقدر روشن بود که عموما با واژههای کیفی مورد ارزیابی قرار میگرفت اما در سالهای اخیر بهدلیل توجیه سرمایهگذاری در این بخش، ضرورت بررسی کمی این مسأله مورد توجه جدی قرار گرفته است. در پژوهشی که چندی پیش در مناطقی از استان فارس صورت گرفت، نقش اجرای طرحهای آبخیزداری در مهار و ذخیره سیلاب در این نواحی مورد بررسی قرار گرفت. مدیریت سیلاب در پنج ناحیه مورد بررسی که آب محدودیت اصلی تولید است، نه فقط خسارتهای سیل را به میزان قابل چشمگیری کاهش داد بلکه با جلوگیری از هدر رفتن آب باران، بهبود اقتصادی را نیز به همراه داشت. بنابراین روشهای متکی بر دانش بومی میتواند پایه خودکفایی و توسعه پایدار باشد. همچنین بهینهسازی این روشها و توسعه منطقی آنها در مناطق مشابه، بهویژه آبخیزهای شهری، راهکاری ارزنده برای مدیریت سیلاب بهمنظور کاهش خسارتهای سیل و بهرهبرداری از آن در نواحی مختلف آب و هوایی است. نتایج نشان داد که با تهیه طرحهای جامع آبخیزداری در تمامی زیرحوضهها بهویژه آبریز شهرهای در معرض سیلاب و با تخصیص اعتبارات لازم اجرایی میتوان علاوه بر کاهش خسارتهای سیل به مزارع، باغات، تأسیسات و شهرها، از آن برای تغذیه سفرهها و آبیاری سیلابی استفاده کرد.
مهار روانآبها در چهارمحالوبختیاری
چهارمحالوبختیاری استانی سرسبز و دارای مراتع و جنگلهای زیادی است. ۸۲ درصد از مساحت این استان را عرصههای منابع طبیعی تشکیل میدهد که ۲۰ درصد آن جنگل و ۶۲ درصد نیز مراتع است. این استان در زمینه آبخیزداری اقدامات خوبی انجام داده است و بهگفته معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحالوبختیاری، بخش زیادی از آبهای روان مدیریت میشود. روحا... کریمیان با اشاره به سیلاب اول فروردین سالجاری میگوید: «از حدود هشت میلیون مترمکعب کل حجم سیلاب تولید شده در حوضههایی که عملیات آبخیزداری در آن انجام شده است، حدود یک میلیون و ۲۲۵ هزار مترمکعب آن توسط اقدامات آبخیزداری کنترل و بقیه راهی سدهای مخزنی استان شد.»وی با بیان اینکه تا اسفندماه پارسال هیچ بارش مؤثری که منجر به ایجاد روانآب قابل ملاحظه شود، در چهارمحالوبختیاری به ثبت نرسیده بود، ادامه میدهد: «سامانه بارشی اول فروردین تنها سامانه بارشی مؤثر سال آبی جاری (۱۴۰۳- ۱۴۰۲) در این استان بود که بیشتر حوزههای آبخیز شهرستانهای کوهرنگ، لردگان، خانمیرزا و فلارد را تحت تأثیر قرار داد.»به گفته این مسئول، در سایر حوضهها که بارش کمتر بود این سامانه منجر به سیلاب نشد و بیشتر این بارشها در خاک نفوذ کرد و تأثیر خود را در چشمهها و قنوات نشان داد. معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحالوبختیاری تصریح میکند: «از این میزان روانآب کنترل شده حدود ۱۶۰ هزار مترمکعب به سفرههای آبهای زیرزمینی نفوذ و موجب تغذیه آبخوان شد که این اتفاق در زمان بحران آبی و خشکسالی میتواند بسیار تأثیرگذار باشد.»وی کنترل بخشی از رسوبات در پشت سازههای آبخیزداری و جلوگیری از ورود به سدهای مخزنی را از دیگر مزایای این سازهها عنوان کرد.
اردبیل اسیر سیلاب و فرسایش خاک
رضا قانعمقدم، کارشناس حوضه آبخیزداری در رابطه با اینکه طرحهای آبخیزداری تا چه اندازه در مقابله با سیل مؤثر است به جامجم میگوید: «اگر آب، خاک، پوشش گیاهی مرتع و جنگل مدیریت شود با آبخیزداری میتوان جلوی سیلاب را گرفت و هدف آبخیزداری هم این است که در نقطهای که بارش وجود دارد با اقدامات سازهای و غیرسازهای بتوان جلوی سیلاب را گرفت.»
وی با اشاره به استان اردبیل و با بیان اینکه مشکل عمدهای که این منطقه در سیلاب دارد بحث فرسایش خاک است، ادامه میدهد: «در حوضه سفیدرود که ۳۸۲ هزار هکتار مساحت دارد سالانه نزدیک ۱۴ تن در هکتار، در حوضه قوریچای ۵۰ تن، بالهارود ۱۹ تن و ارس هم ۱۳ تن فرسایش خاک اتفاق میافتد. برای جلوگیری از تداوم این وضعیت، مطالعات تفصیلی در ۴۷۸ هزار هکتار از اراضی استان انجام شده و ۷۸ هزارهکتار هم در حال مطالعه است و علاوه بر این در حوضه بالهارود هم در سالهای اخیر ۱۸۰ هزار هکتار عملیات آبخیزداری اجرا شده و ۱۵هزار هکتار دیگر هم در نقاط مختلف استان در دست اجراست.»
وی با بیان اینکه مطلع هستم اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اردبیل در چهار بخش عملیات مکانیکی، عملیات بیولوژیکی، عملیات بیل مکانیکی و مدیریت حوضه مطالعات تفصیلی انجام داده است، تاکید میکند: «این موارد عملیات مکانیکی هزینهبر است و عملیات آبخیزداری کمهزینهتر از اقدامات سازهای مانند سدسازی است. اجرای هر مترمکعب عملیات آبخیزداری بیش از ۵.۱ میلیون تومان هزینه دارد و با توجه به حجم و وسعت کار اگر بخواهیم کار اساسی برای پایدارسازی حوضه آبخیز انجام دهیم، باید در قالب مدیریت جامع حوضه آبخیز تمام دستگاهها و عوامل اجرایی وارد کار شده و برنامههای پیشنهادی در راستای پایدارسازی حوضه اجرا شود.
منبع: جام جم آنلاین
کلیدواژه: باز باران سیلاب رودخانه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۱۵۰۵۸۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هفته پر بارش برای حوضهی مند،کاریان و خنج
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مؤسسه تحقیقات آب، برای هفته جاری (۹ تا ۱۴ اردیبهشت) وقوع بارشها در غرب، جنوب غرب و بخشهایی از مرکز و شرق کشور پیشبینی میشود. در این مناطق، مقادیر تجمعی بارش ۷۵-۵۰ میلیمتر پیشبینیشده است.
بر اساس تقسیمات حوضههای درجه ۱ کشور، حوضه آبریز خلیجفارس و دریای عمان با مقدار میانگین ۳۰.۴ میلیمتر و بیشینه نقطهای ۱۲۷.۷ میلیمتر پربارانترین حوضه کشور در هفته جاری خواهد بود.
همچنین حوضه آبریز دریای خزر با مقدار میانگین ۶.۳ میلیمتر و بیشینه نقطهای ۵۰.۸ میلیمتر کم باران تر ین حوضه درجه ۱ کشور است.
از میان حوضههای درجه ۲ کشور، حوضهی مند، کاریان و خنج با متوسط بارش ۴۵.۵ میلیمتر و بیشینه بارش ۱۲۷.۷ میلیمتر و کارون بزرگ با مقدار میانگین ۳۵.۹ میلیمتر و بیشینه نقطهای ۱۱۱.۲ میلیمتر و کرخه با مقدار میانگین ۴۰.۵ میلیمتر و بیشینه نقطهای ۸۲.۳ میلیمتر پربارانترین حوضههای درجه دو کشور هستند.
از میان استانهای کشور، استانهای غرب و جنوب غربی کشور با بارش تجمعی معادل ۷۵-۵۰ میلیمتر در هفته جاری پر بارشترین استانهای کشور خواهند بود.
کد خبر 6091110 فاطمه صفری دهکردی